Saraybosna duvar resimleriyle barış mesajları veriyor
Saraybosnalı sanatçılar, 26 yıl önce biten Bosna Savaşı sonrası hala bütünleşememiş farklı etnik gruplar arası uzlaşmayı teşvik etmek için grafitileri araç olarak kullanıyor.
Geçmişte otoriteye karşı çıkma ritüeline dönüşen grafiti bir suç olgusu olarak görülse de sanatçıların yerel makamlardan izin alarak çizdiği imzalı duvar resimleri (murals) gittikçe büyüyen bir eylem haline geldi.
Duvar resimlerinin bir sanat türü olarak kabul görmesiyle yetenekli gençlerin sokaklardan aldığı ilhamla geliştirdikleri sosyal iletişim becerileri, grafitiye karşı alınan sert tavrın küresel şekilde dönüşüm geçirmesine de katkıda bulundu.
Günümüz modern sanat dünyasında sanatçıların insanlar üzerinde bıraktığı etki, grafitinin vandalizm sembolünü yıkarak sanat ve politikanın birbirinden bağımsız olmadığını bizlere göstermeye devam ediyor.
Son 10 yılda küresel olarak çoğalan bu görsel iletişim biçimi, çeşitli bilinçlendirme projelerini, sosyal protestoları veya karşı kültürel görüşleri dile getirmek için bir platform olarak kullanılarak belirli topluluklara ve gençlere umut kaynağı oldu.
Genellikle ekonomik eşitsizlik ve hızlı sosyal değişim durumlarında ortaya çıkan düşündürücü grafitiler, şehirlere ekonomik başarı ve uluslararası ün de getiriyor.
Peki Avrupa sokak sanatı merkezlerinden biri haline gelen Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’nın duvar sanatçıları bu görsel iletişim biçimini nasıl kullanıyor?
Saraybosna, 1970’li yıllarda alt kültürlere bağlanan uzun bir sokak sanatı tarihine sahip. Şehir, akıllara yer eden renkli sokak sanatı ile uluslararası üne sahip olmayı başardı.
1992–1995 yıllarında yaşanan Bosna Savaşı dönemindeki siyasi ve savaş karşıtı grafitiler, kuşatılmış şehrin ana sanatsal odak noktalarından biri olmuştu.
Büyük ilgi çekici duvar resimleri, Saraybosna’nın terk edilmiş ve yıkılmış duvarlarını süsleyerek savaşın kurbanlarını anmak ve insanları onarılmamış hasarlardan uzaklaştırmak için harekete geçiyor.
Saraybosnalı sanatçılar, 26 yıl önce biten Bosna Savaşı sonrası hala bütünleşememiş farklı etnik gruplar arası uzlaşmayı teşvik etmek için grafitileri araç olarak kullanıyor.
Balkanlar’da şehirleri gezerek sokakları renkli bir sanat galerisine çevirmeyi amaçlayan ve bunu daha iyi bir dünya yaratma misyonları ile halka sembolik mesajlar ileterek yapan birçok genç sokak sanatçısı var. Bu sembolik mesajların çoğu barışı ve bütünlüğü temsil ediyor.
Örneğin, Saraybosna’nın anlamlı duvar resimlerinden biri olan “Barış ve Savaş Alegorisi” isimli çalışmada, bir elde zeytinli, diğer elde siyam balıklı iki kavanozu dengeleyen bir kadın karakteri tasvir ediliyor. Lonac tarafından yapılan bu çalışmanın, iyi ile kötü arasındaki ebedi savaşın bir metaforu olduğu ifade ediliyor.
Rikardo Druskic isimli sanatçı ise ekolojik bilincin doğuşunu temsil eden “Yeşil Adam” isimli eseri ile şehri daha yaşanır bir hale getirmeye çalışıyor.
Saraybosna’nın farklı yerlerinde ismi bulunan dikkat çekici duvar sanatçılarından bir diğeri de Benjamin Cengic. “Şehrin akciğerleri”, “Davorin Popovic “ ve “İyileşmek” gibi eserleri, Cengic’in imzalı eserlerden bazıları.
Balkan News’e konuşan Cengic, hayatını bu yaşam tarzına adadığını söyleyerek, “Grafiti kültüründeki en önemli şey kontrol edilmesinin zor olması ve kimsenin nereye gideceğini söyleyememesi. Grafiti her yerde, bir bakıma virüs gibi, bu yüzden herhangi bir mesajı desteklemek ve belirli bir konu ve sıkıntı hakkında farkındalık yaratmak için çok iyi bir araç.” dedi.
Saraybosna aynı zamanda sokak sanatına adanmış iki uluslararası festivale de ev sahipliği yapıyor. Bunlardan ilki olan Saraybosna Sokak Sanatı Festivali, her yıl temmuz ayında yapılıyor ve üç gün sürüyor. Her yıl festival kapsamında bir sokak sanatı mahallesi oluşturularak yeni büyük duvar resimleri, konserler ve diğer yaratıcı sanat formları sergileniyor.
Festivallerden diğeri ise Beton Fest. Temmuz aylarında düzenlenen 5 günlük organizasyon, uluslararası bir 3 boyutlu sokak sanatı festivali. Güneydoğu Avrupa’daki tek 3 boyutlu sokak sanatı festivali olan “Beton Fest”, Vera Bugatti, Giovanna la Pietra, Tony Cuboliquido, Manuel Bastante gibi birçok ünlü sokak sanatçısına ev sahipliği yaptı.
Saraybosna, iki büyük sokak sanatı festivalinin yanı sıra, sokak sanatı konferansları ve atölye çalışmaları düzenleyen Pop-Up’a da ev sahipliği yapıyor.
Şifa Akdoğan / Balkan News